Przemysł 4.0 czy 5.0 — w którym jesteśmy miejscu? RAPORT
Czy w 2022 r. udało Ci się zrealizować postawione w styczniu cele i postanowienia? Co było dla Ciebie ekscytującym doświadczeniem, dało pozytywną energię oraz motywację do dalszego rozwoju? A co było po prostu kolejnym doświadczeniem i… również wskazało przestrzeń do dalszego rozwoju? Grudzień to miesiąc podsumowań. Warto określić swoje położenie i wskazać trasę na najbliższe miesiące. W dzisiejszym artykule sprawdzamy, w jakim obecnie miejscu są przedsiębiorstwa w zakresie cyfryzacji i informatyzacji przemysłu, a także, które drogi wydają im się najbardziej atrakcyjne.
Czy to jeszcze czwarta rewolucja przemysłowa czy Przemysł 5.0?
Chcąc zrozumieć przesłania filozofii Przemysłu 5.0 i sprawdzić, czy jest już widoczna na horyzoncie, warto przypomnieć, na czym polega koncepcja czwartej rewolucji przemysłowej.
Termin Przemysł 4.0 po raz pierwszy pojawił się prawie 12 lat temu, podczas targów w Hanowerze (w projekcie rządu Niemiec dotyczącym promocji komputeryzacji procesów wytwórczych). O rozkwicie tej koncepcji może świadczyć, chociażby wzrost liczby wyszukiwań w Google. Według IOT Analytics, globalnej firmy specjalizującej się w tworzeniu analiz rynkowych oraz analiz biznesowych dla IoT, AI czy Industry 4.0, liczba wyszukiwań określenia „Przemysł 4.0” w 2022 roku wzrosła aż 140 razy w porównaniu do 2011 roku. Na popularności zyskały również określenia powiązane. Termin „Przemysłowy Internet Rzeczy” w tym samym czasie wzrósł 32 razy, a „Inteligentna Produkcja” 3,5 razy.
Czym jest Przemysł 5.0?
Pierwsze wzmianki o Przemyśle 5.0 pojawiły się w 2017 roku. Terminu użył Esben H. Østergaard, CEO w REInvest Robotics. Natomiast w 2021 roku Komisja Europejska opublikowała raport pt. “Industry 5.0 Towards a sustainable, human-centric and resilient European industry”. Według dokumentu koncepcja Przemysłu 5.0. powinna zwracać uwagę nie tylko na rozwój w zakresie innowacji technologicznych, ale również na wdrażanie trzech poniższych praktyk.
1. Zorientowanie na człowieka — oznacza, że technologia ma służyć człowiekowi, dlatego warto dążyć do synergii ludzi, systemów IT oraz maszyn. Rozwiązania nie powinny także naruszać podstawowych praw pracowników, m.in. do niezależności oraz poszanowania prywatności.
2. Zwrócenie uwagi na ekologię — przykładowo poprzez: wdrażanie systemów produkcyjnych wspierających wykorzystanie OZE, stworzenie procesów, pozwalających na zmniejszenie ilości śmieci i umożliwiających ponowne wykorzystanie.
3. Odporność na ewentualne zagrożenia i kryzysy — np. dzięki wzmacnianiu łańcucha dostaw.
Komisja Europejska w udostępnionym raporcie zwróciła uwagę także na szczególnie istotne dla rozwoju Przemysłu 5.0. typy rozwiązań. Są nimi m.in.
- biotechnologie,
- współpraca i komunikacja ludzi z maszynami,
- cyfrowe bliźniaki,
- sztuczna inteligencja,
- narzędzia do transmisji, przechowywania i analizy.
- narzędzia wspierające efektywność energetyczną i OZE.
Cyfryzacja przemysłu – gdzie jesteśmy?
Zespół badaczy Microsoft, intel i IoT Analytics opracował w tym roku badanie ankietowe oraz pogłębione wywiady fokusowe. Rozmowy przeprowadzono z grupą pięciuset osób, które na co dzień podejmują decyzje zarządcze w dużych firmach produkcyjnych. Powstał raport, którego celem było określenie pozycji na mapie wdrażania IIoT (ang.industrial internet of things). Jest on swego rodzaju migawką, która odsłania pozycję po pandemii oraz wskazuje rozwiązania, których obecnie poszukują osoby inwestujące w przemysłowy IoT.
Opis grupy badawczej
- Lokalizacja przedsiębiorstwa — badaniem objęte zostały państwa rejonu APAC, Północnej Ameryki oraz Europy.
- Funkcja w firmie — największą grupę respondentów stanowili dyrektorzy oraz osoby zarządzające przedsiębiorstwem (46%). Co piąty ankietowany pełnił funkcję wiceprezesa. Kolejną liczną grupą byli starsi managerowie (14%), a 12% badanych sprawowało funkcję CXO (Chief X Officer). Managerowie oraz inni pracownicy tworzyli 9% grupy respondentów.
- Branża — badanie przeprowadzone zostało wśród zakładów produkcyjnych z branż:
– automotive (18%),
– F&B (17%),
– inne (15%),
– elektronika (14%),
– farmacja (12%),
– maszyneria (10%),
– tekstylia (7%),
– chemia (7%).
Przykładowe wyniki raportu – w kierunku Przemysłu 5.0
- Przedsiębiorstwa aktywnie wdrażają systemy wspierające rozwój Inteligentnej Fabryki. Aż 72% badanych przyznało, że tego typu narzędzia już zostały wdrożone lub są w trakcie implementacji. Jedynie 4% badanych nie ma w tym zakresie stworzonej strategii.
- Większość firm wprowadza rozwiązania IoT — ponad 65% ankietowanych już zainwestowało lub jest w trakcie wdrażania strategii IoT. Kolejne 30% jest na etapie jej rozwoju.
- Połowa respondentów zainwestowało w strategię inteligentnych produktów połączonych, jednak nadal 32% badanych nie wprowadziło w tym zakresie żadnych działań.
- Prawie 30% firm wdrożyło lub wprowadza strategię cyfrowego bliźniaka. Co interesujące, aż 46% rozwija działania w tym zakresie.
- Przedsiębiorstwa produkcyjne mierzą rozwój Inteligentnej Fabryki poprzez wynik KPI (ang. key performance indicators) w wielu obszarach. Najczęściej jednak koncentrują się na wskaźniku OEE. Raport wykazał bowiem, że zarządzający uważają OEE (86% ankietowanych), wydajność pracy (79%) i zwiększenie produkcji (78%) za najważniejsze elementy pomiaru Inteligentnej Fabryki.
- Przedsiębiorstwa chcą inwestować w działania zgodne z ESG (ang. Environmental, Social and Corporate Governance). Kluczowymi wskaźnikami poprawy KPI w obszarze operacyjnym są m.in. zwiększenie wydajności i odporności operacyjnej, lepsza kontrola procesów produkcyjnych oraz lepsza jakość. Przedsiębiorcy chcą również zadbać o: wzmocnienie cyberbezpieczeństwa, zwiększenie zatrudnienia, zmniejszenie zużycia energii, eliminację marnotrawstwa czy zmniejszenie śladu węglowego.
Filozofia Przemysłu 4.0 na dobre zadomowiła się w polskich i zagranicznych zakładach przemysłowych. Osoby zarządzające coraz lepiej rozumieją konieczność inwestowania w rozwiązania z zakresu IIOT i na tej przestrzeni czują się prawie jak „u siebie”. Ponadto droga do koncepcji Przemysłu 5.0 (rozumianej jako dopełnienie swojej poprzedniczki) nie powinna znajdować się gdzieś na odległym horyzoncie, a raczej „po sąsiedzku”.
